Je merkt dat je moeder steeds vaker iets vergeet. Niet alleen waar ze haar sleutels heeft gelaten, maar ook afspraken, namen of wat ze gisteren heeft gegeten. In het begin haal je je schouders op – iedereen vergeet weleens iets. Maar langzaamaan bekruipt je een gevoel: er is iets aan de hand. En dan begint het: zorgen maken. Niet alleen om wat er met haar gebeurt, maar ook over jouw rol daarin.

Wat zijn de eerste tekenen van dementie?

Dementie komt vaak geleidelijk. In het begin zijn de signalen subtiel en worden ze makkelijk toegeschreven aan ouderdom of stress. Toch zijn er bepaalde veranderingen die kunnen wijzen op beginnende dementie:

• Regelmatig dingen vergeten die kortgeleden zijn gebeurd.
• Herhaaldelijk dezelfde vragen stellen.
• Problemen met taal: woorden niet kunnen vinden of zinnen vergeten af te maken.
• Verlies van overzicht bij dagelijkse handelingen (bijv. koken of betalen).
• Verdwalen op bekende plekken.
• Veranderingen in stemming of gedrag: sneller boos, angstig of achterdochtig.

Deze signalen worden uitgebreid beschreven door Alzheimer Nederland. Ze betekenen niet altijd dat er sprake is van dementie, maar als je meerdere van deze veranderingen opmerkt, is het verstandig om het gesprek aan te gaan met de huisarts.

Wat betekent dit voor jou als naaste?

In deze beginfase is er vaak nog geen officiële diagnose, maar de zorg begint wel degelijk. Jij bent degene die alerter wordt, die kleine dingen opvangt, corrigeert of overneemt. Misschien begin je afspraken te onthouden voor je vader, controleer je of de medicijnen goed worden ingenomen of bel je extra vaak om te checken of alles goed gaat. Dat heet ook mantelzorg, al voelt het in eerste instantie vaak nog niet zo.

Twijfel, schuldgevoel en het gesprek aangaan

Veel mantelzorgers geven aan dat ze twijfelden: “Ben ik niet te bezorgd? Wat als ik het verkeerd zie?” Of ze voelen zich schuldig als ze iemand confronteren met mogelijke vergeetachtigheid. Die gevoelens zijn normaal. Maar niets doen uit angst om iemand te kwetsen, kan juist tot meer problemen leiden.

Een open, liefdevol gesprek helpt. Niet om iemand een stempel op te drukken, maar om samen te kijken wat er nodig is. Denk aan ondersteuning bij administratie, medicatie of boodschappen of een eerste afspraak bij de huisarts.

Jij als schakel tussen de persoon en de zorg

Als mantelzorger ben jij vaak degene die als eerste iets signaleert. Dat maakt jou een belangrijke schakel tussen je dierbare en de formele zorg. Je rol is niet die van arts, maar wel die van observator, ondersteuner en soms regisseur.

In deze fase kun je alvast beginnen met:

• Informatie verzamelen (bijv. via Alzheimer Nederland).
• Bijhouden welke veranderingen je opmerkt.
• Samen kijken naar mogelijkheden voor hulp (zoals casemanagement dementie).
• Tijd voor jezelf plannen, nu het nog kan.

Tip: Gebruik de gratis Mantelzorger App om afspraken, medicatie en signalen overzichtelijk bij te houden. Zo hou je grip op je zorgtaken én op je eigen agenda.

Tot slot

De eerste tekenen van dementie raken niet alleen degene bij wie het speelt, maar ook de mensen eromheen. Mantelzorg begint vaak eerder dan je denkt – in de kleine dingen, in de zorgen die je maakt. Je hoeft het niet alleen te doen. Er zijn organisaties, lotgenoten en professionals die je kunnen helpen.

Zorg goed voor degene van wie je houdt. Maar vergeet ook jezelf niet.