Iedereen is weleens somber – zeker op oudere leeftijd, als gezondheid minder wordt, vrienden wegvallen of het leven vertraagt. Maar bij sommige ouderen gaat die somberheid verder. Het wordt zwaarder, grijzer, langduriger.

Als mantelzorger merk je vaak als eerste dat er iets verandert. Maar hoe weet je of het echt om een depressie gaat? En wat kun je doen?

Somber of depressief: wat is het verschil?

Somberheid is een normale emotie. Het komt en gaat, en hoort bij het verwerken van verlies of veranderingen. Bij een depressie zijn de klachten:

– Langdurig (meer dan twee weken).
– Overheersend en dagelijks aanwezig.
– Niet zomaar te verklaren door een concrete gebeurtenis.
– Gecombineerd met slaapproblemen, eetlustverlies, lusteloosheid of schuldgevoel.
– Soms zelfs met gedachten aan de dood.

Depressie bij ouderen kan zich ook anders uiten:

– Klagen over lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak.
– Terugtrekgedrag of passiviteit.
– Snel boos of geïrriteerd zijn.
– Geen interesse meer in hobby’s of contact.

Volgens experts van  Mentaal Beter komt depressie bij ouderen vaak minder duidelijk naar voren dan bij jongere mensen. In plaats van klassieke klachten als verdriet of huilbuien, zie je eerder lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak, terugtrekgedrag of prikkelbaarheid. Juist daarom is het als mantelzorger zo belangrijk om alert te zijn en bij twijfel contact op te nemen met de huisarts.

Wat kun jij doen als mantelzorger?

Je hoeft geen psycholoog te zijn om verschil te maken. Vaak begint het met signaleren en benoemen:

– Blijf in contact. Vraag hoe het écht gaat. Luister zonder oordeel.
– Benoem wat je ziet. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat je nergens meer zin in hebt. Zal ik eens met je meegaan naar de huisarts?”
– Moedig aan om hulp te zoeken. De huisarts kan doorverwijzen naar een praktijkondersteuner of psycholoog.
– Let op structuur. Ritme helpt: vaste tijden opstaan, eten, bewegen.
– Wees geduldig. Verwacht geen snelle verandering. Erken dat het zwaar is.

Let op jezelf

Zorgen voor iemand met een depressie is emotioneel zwaar. Je voelt je machteloos, krijgt soms negatieve reacties of voelt je afgewezen. Dat kan frustrerend of verdrietig zijn.

Daarom:

– Zoek steun bij anderen – je hoeft het niet alleen te doen.
– Stel grenzen: je mag ook tijd voor jezelf nemen.
– Deel je zorgen met de huisarts of een mantelzorgondersteuner.

Tot slot

Depressie bij ouderen is vaak minder zichtbaar, maar niet minder ernstig. Als mantelzorger kun je het verschil maken – door nabij te zijn, te signaleren en aan te moedigen tot hulp. Niet door het op te lossen, maar door er te zijn.

Soms begint herstel met één zin: “Ik zie dat het niet goed met je gaat. Mag ik je helpen?” Meer lezen over specifieke aandoeningen? Zie Mantelzorger App voor meer informatie.