De samenleving digitaliseert. Steeds sneller. Zorgportalen vervangen telefoontjes. Loketten sluiten hun deuren. Belangrijke informatie zit achter DigiD’s, apps en QR-codes. Voor wie digitaal vaardig is, biedt dat gemak. Maar voor honderdduizenden ouderen betekent het vooral: uitsluiting.

Digitale vaardigheid is niet vanzelfsprekend

Bijna een derde van de 75-plussers in Nederland heeft moeite met digitale vaardigheden, blijkt uit cijfers van het CBS. Veel van hen kunnen geen e-mail versturen, geen afspraken maken via zorgportalen, en vinden het lastig om zelfstandig informatie op te zoeken.

Dit zorgt voor een verlies aan autonomie. En dat is schrijnend, want juist zelfstandigheid is voor ouderen essentieel om waardigheid te behouden. Zonder toegang tot digitale diensten raken mensen afhankelijk van anderen – vaak hun kinderen of buren – of vallen ze helemaal buiten de boot.

De stille last van mantelzorgers

Voor mantelzorgers betekent dit dat zij naast hun zorgtaken ook digitale tussenpersoon worden. Ze beheren wachtwoorden, regelen ziekenhuisafspraken, lezen portalen uit, en communiceren met zorgverleners. Onbetaald én vaak onzichtbaar werk.

Tools zoals de Mantelzorger App helpen om het overzicht te houden en de zorg te delen met andere familieleden. Maar digitale hulpmiddelen lossen het fundamentele probleem niet op: dat veel ouderen zélf niet meer mee kunnen. Mantelzorgers dragen vaak een dubbele last: ze zorgen én ze regelen. Dat betekent agenda’s bijhouden, medicatie afstemmen, communiceren met zorgverleners en familieleden op de hoogte houden. De Mantelzorger App helpt om grip te krijgen op al die losse taken.

Het effect? Rust in het hoofd.

Mantelzorgers voelen zich minder alleen, en weten dat ze niet alles zelf hoeven dragen. De app verandert niets aan de zwaarte van de zorg, maar wel aan de chaos eromheen. Het biedt structuur, overzicht en samenwerking – drie dingen die mantelzorg vaak mist.

Voor veel families is het de eerste stap naar betere balans: niet meer overleven, maar ook weer even ademhalen.

Zorg met aandacht, zonder scherm

Een inspirerend alternatief is Handen in Huis . Deze organisatie biedt respijtzorg: ervaren zorgvrijwilligers komen tijdelijk in huis wonen zodat mantelzorgers op adem kunnen komen. Alles wordt telefonisch geregeld. Geen inlog. Geen digitale drempels. Gewoon een mens die komt helpen.

Dit soort diensten bewijzen dat zorg ook anders kan – met eenvoud, menselijkheid en vertrouwen als uitgangspunt.

In de zorg wordt veel gesproken over efficiëntie, technologie en systemen. Maar voor wie zorg ontvangt, telt iets heel anders: aandacht. Echte, gerichte aandacht. Niet tussen mails door. Niet via een portaal. Maar iemand die je aankijkt, hoort wat je zegt, en doorvraagt als je aarzelend “het gaat wel” zegt.

Voor ouderen die moeite hebben met digitale middelen, ís aandacht de toegangspoort tot goede zorg. Want als je zelf niet alles digitaal kunt regelen, moet er iemand zijn die dat opmerkt, meedenkt, het gesprek aangaat.

Zorg met aandacht betekent:

• Tijd nemen, ook als de agenda strak is
• Niet meteen naar een scherm grijpen, maar eerst naar iemands gezicht kijken
• Vragen stellen die verder gaan dan “Hoe gaat het?”
• Iemands verhaal onthouden – ook als het al drie keer is verteld

Voor mantelzorgers betekent zorg met aandacht ook ruimte om mens te zijn. Niet alleen ‘de regelaar’ of ‘de helper’, maar ook kind, partner of buur. Organisaties die dit snappen, bouwen iets veel belangrijkers dan een goed zorgplan: ze bouwen vertrouwen. En dát is wat mensen overeind houdt als het leven kwetsbaarder wordt. We mogen niet accepteren dat aandacht een zeldzaamheid wordt. Juist in een tijd waarin alles sneller en digitaler moet, is aandacht het verschil tussen zorg en afhandeling.

Tijd voor een bredere blik

Als we zorg en overheid verder digitaliseren zonder uitzonderingen te maken voor wie dat niet bij kan houden, creëren we een samenleving vol gesloten deuren.

Wat kunnen we doen?

• Vraag aan ouderen in je omgeving: Kun je nog zelfstandig je zorg regelen?
• Verwijs naar initiatieven zoals Handen in Huis voor schermloze ondersteuning.
• Blijf in gesprek met zorgaanbieders over manieren van contact die álle mensen bereiken – ook wie niet digitaal vaardig is

De digitale transitie mag niemand vergeten. Juist niet de mensen die al een leven lang hebben bijgedragen aan deze samenleving. Zorg moet altijd blijven draaien om wat mensen écht nodig hebben: verbinding.