Mantelzorg is een dankbare, maar intensieve taak. Veel mantelzorgers zetten zich dag en nacht in voor hun dierbaren, maar lopen daarbij een groot risico op overbelasting. Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 10 mantelzorgers zich zelfs extreem overbelast voelt (Movisie). Wat kun je doen om de zorg vol te houden zonder jezelf uit te putten?

Henk (72): “Ik had pas door hoe uitgeput ik was toen ik zelf in het ziekenhuis lag”
Henk zorgt al vier jaar voor zijn vrouw na een herseninfarct. In het begin dacht hij dat het wel ging. Maar door de constante zorg, de vele regelzaken en de stress begon hij slecht te slapen, had nergens meer energie voor en vergat belangrijke afspraken. Tot hij op een dag flauwviel en in het ziekenhuis belandde. Pas toen besefte hij dat als hij zo doorging, hij zelf helemaal niet meer zou kunnen zorgen.

Waarom raken zoveel mantelzorgers overbelast?

Veel mantelzorgers blijven doorgaan zonder hulp in te schakelen. Ze voelen zich verantwoordelijk en vinden dat ze het zelf moeten oplossen. Hulp vragen voelt als falen, terwijl juist het tegenovergestelde waar is. Mantelzorg is topsport en zonder rustmomenten brand je op.

Hoe voorkom je overbelasting als mantelzorger?

Het inschakelen van respijtzorg kan een belangrijke eerste stap zijn. Dit betekent dat iemand tijdelijk de zorg overneemt, zodat jij even kunt bijtanken. Dit kan bijvoorbeeld door een vrijwilliger die een paar uur per week helpt, dagbesteding voor je naaste of een tijdelijke opname in een zorginstelling. Via organisaties zoals MantelzorgNL kun je ontdekken welke mogelijkheden er in jouw regio zijn.

Naast praktische zorg is er ook veel tijd en energie nodig voor administratie en regelwerk. Het aanvragen van vergoedingen, gesprekken met instanties en het coördineren van zorg kunnen een fulltime baan op zich worden. Een mantelzorgmakelaar kan deze taken overnemen en structuur bieden. Dit wordt vaak deels vergoed door de zorgverzekering en scheelt enorm in stress. Meer informatie hierover is te vinden via de Beroepsvereniging Mantelzorgmakelaars.

Veel gemeentes bieden mantelzorgondersteuning. Ze kunnen helpen bij het regelen van respijtzorg, financiële ondersteuning zoals het mantelzorgcompliment of een vergoeding voor hulpmiddelen, en het aanvragen van een persoonsgebonden budget (PGB). In sommige gevallen is er ook een mantelzorgcoach beschikbaar of een lokaal steunpunt waar je ervaringen kunt delen met lotgenoten. Het is de moeite waard om bij je gemeente na te vragen welke regelingen er zijn.

Zorgen voor een ander betekent niet dat je alles alleen hoeft te doen. Door de zorg te verdelen met familie of vrienden wordt de last minder zwaar. Veel mantelzorgers onderschatten hoeveel mensen bereid zijn om te helpen, als je het maar vraagt. Een gedeelde agenda of een vaste structuur kan helpen om overzicht te houden.

Financiële druk is vaak een extra factor die bijdraagt aan stress. Mantelzorg kan ervoor zorgen dat je minder werkt of extra kosten maakt. Daarom is het belangrijk om te kijken of je recht hebt op een mantelzorgvergoeding via de zorgverzekeraar of gemeente, een PGB voor extra ondersteuning of belastingvoordeel voor mantelzorgers via de Belastingdienst.

Naast praktische ondersteuning is mentale steun minstens zo belangrijk. Mantelzorg kan een eenzaam proces zijn en soms helpt het enorm om met iemand te praten die begrijpt wat je doormaakt. Veel gemeentes bieden gratis coaching of gespreksgroepen aan, en er zijn online platforms waar je ervaringen kunt delen.

Grenzen stellen en tijd voor jezelf inplannen is essentieel om het vol te houden. Het is niet egoïstisch om momenten voor ontspanning te nemen. Sporten, wandelen, of simpelweg even niets doen helpt om de balans te bewaren. Dit zijn geen luxe-momenten, maar noodzaak.

Henk: “Nu ben ik er weer écht voor mijn vrouw”
Henk besloot het anders te doen. Hij schakelde hulp in via de gemeente en een mantelzorgmakelaar, zij hielpen hem met de zorg voor zijn vrouw deels uit handen te geven waardoor hij weer tijd kreeg om adem te halen. De zorg werd verdeeld en hij leerde beter zijn grenzen aan te geven. Nu voelt hij zich niet langer een uitgeputte verzorger, maar weer een betrokken echtgenoot.

Meer weten over mantelzorg en overbelasting?

Op  MantelzorgNL vind je meer informatie over ondersteuning en regelingen. Ook kun je bij je gemeente informeren welke lokale hulp beschikbaar is.